ร้านปลาป้าแห้ง ปลาแม้น้ำสดๆ

สำรวจเศรษฐกิจชุมชน ผ่านชีวิต ป้าแห้งแม่ค้าปลาแม่น้ำเมืองสองแคว
เมืองแม่น้ำ 2 สายที่อุดมสมบูรณ์บนที่ราบลุ่มภาคกลางต้นบนของประเทศ เป็นเมืองเก่าแก่กว่า 700 ปี ได้เพราะมีแม่น้ำกับปลา
ที่ร้านริมทางถนนสายพิษณุโลก-พรหมพิราม ตำบลมะขามสูง อ. เมือง จ. พิษณุโลก มีบ้านหน้าร้านเขียนป้าแห้งปลาแม่น้ำ มองผิวเผินก็ร้านข้างทาง ที่มองก็ไม่ชัดว่าสภาพจะขายอะไร แต่เซียนปลารู้ดีว่าที่นี่เป็นศูนย์รวมปลาแม่น้ำระดับพรี่เมี่ยม เกรดปลาแม่น้ำไม่ได้เลิศเลอ ก็แค่ปลาเนื้ออ่อนแถวหน้าหากินยากอย่าง ปลาน้ำเงิน ปลาเบี้ยว ปลาแดง ปลากดคัง มีให้ได้เลือกซื้อหาทั้งปี แต่ไม่ได้มีตลอด เราต้องรอและลุ้น ความสนุกของการไปซื้อปลาร้านนี้คือ ต้องลุ้นว่า ของมีแล้วจะแย้งเขาทันไหม
ลูกค้าป้าแห้ง มีทั้งร้านอาหารรอบ ๆ พิษณุโลก และจังหวัดใกล้เคียง นักกินปลาย่อมรู้ดีว่า สุดยอดของการกินปลา ต้องเป็นปลาแม่น้ำ ที่อาจจะตกด้วยเบ็ด เนื้อปลายังแน่นไม่ช้ำ ถ้าโชคดี คือทันซื้อ เราก็จะได้ลุ้นมากินเสมอ รับรองว่าบทความชิ้นนี้ไม่ได้มาขายร้านป้าแห้ง แต่มาสำรวจ ระบบเศรษฐกิจชุมชนผ่านร้านปลาแม่น้ำป้าแห้ง ป้าแห้งเปิดร้านข้างทาง โดยไม่ต้องนำปลาไปวางขายที่ตลาดสดในเมือง แต่มีคนรู้จักป้าแห้งดีว่า ที่นี่ของดี และของจริง ทั้งนักกินและร้านอาหารต่างมาจับจองเกิดเป็นเครือข่ายลูกค้า เชื่อว่าป้าแห้งต้องเตรียมเงินซื้อปลาไว้ไม่น้อย เพราะปลาหลายตัวราคาเป็นพันบาท เงินหมุนเวียนเฉพาะค่าปลาก็เป็นหมื่น ๆ
ยังไม่นำบรรดาพรานปลา ที่ดูเหมือนจะมีร้านป้าแห้งที่รับซื้อปลาแม่น้ำและนอกแม่น้ำทั้งสิ้น แน่นอนว่าพรานปลาทั้งหลายก็คือผู้คนในพื้นที่ทั้งนั้นจะวิ่งไปขายไกล ๆ ทำไมถ้าป้าแห้งจะให้ราคาที่ยุติธรรมได้ ราคาปลาแต่ละสายพันธุ์ไม่เท่ากัน แต่ด้วยความเป็นปลาแม่น้ำ อาชีพประมงเป็นงานที่สร้างรายได้พอหาอยู่กินได้อย่างดี จากพรานปลามาสู่ บรรดามือแปรรูป ผู้สูงวัยที่มารับจ้างป้าแห้งทำปลาตากแห้ง และแปรรูปสารพัดวิธีอีก 2-3 คน ได้ค่าแรงในการทำปลาทุกวัน เสริมรายได้ บวกกับเงินผู้สูงวัยก็พอทำให้ชีวิตมีความสุข กิจการปลาแม่น้ำของป้าแห้งครอบคลุมเป็นสังคมปลาแม่น้ำตั้งแต่ต้นทางยันปลายทาง เศษเนื้อไส้ปลาก็นำมาหมักเป็นปุ๋ย ไปปลูกผักเอาไว้กิน ป้าแห้งยังเก็บไปขายได้อีกทาง ดังนั้นแต่ละวันปลาที่ได้ถือว่าใช้ประโยชน์สูงสุด
พิษณุโลกเมืองสองแคว เป็นเมืองแม่น้ำที่นำพาความอุดมสมบูรณ์ มาสู่ผู้คนทั้งในอดีตและปัจจุบัน เฉพาะสายพันธุ์ปลาในแม่น้ำก็มีมากกว่า 250 สายพันธุ์ เฉพาะร้านป้าแห้งก็มีเป็นร้อยสายพันธุ์ที่สร้าง เครือข่ายรายได้ให้คนในชุมชนมายาวนานเฉพาะร้านป้าแห้งก็ขายมาเป็นสิบ ๆ ปี ชีวิตแม่ค้าปลาเล็ก ๆคนหนึ่งสร้างกลไกการอยู่ร่วมโดยมีปลาแม่น้ำเป็นทรัพยากรที่ขับเคลื่อนอย่างต่อเนื่อง มีข้อมูลบอกว่าในโลกนี้มีปลาน้ำจืด 12,000ชนิด มีในประเทศไทย อาจจะถึง 1,200-1,300 ชนิด ในส่วนขงการสำรวจ ในแม่น้ำนั้น แม่น้ำเจ้าพระยามีตัวเลขสายพันธุ์ปลาอยู่มากที่สุด 329 ชนิด แม่น้ำยมกับแม่น้ำน่านมีไม่น้อยหน้าปาเข้าไป 250 ชนิด จำนวนสายพันธุ์แม่น้ำ ยังสะท้อนความหลากหลายทางชีวภาพ ที่คนพิษณุโลกควรหวงแหนรักษาให้ยั่งยืน เพราะปลาความมั่นคงของชีวิตคนเมืองสองแคว ให้ผ่าน 1000 ปีแห่งศักราชพร้อมกันบนความยั่งยืน.